Hoe kun je musculoskeletale aandoeningen voorkomen?

Heb je een zittend beroep? Dan heb je misschien last van musculoskeletale aandoeningen (MSA), en kan dit artikel interessant voor je zijn! Maar wat zijn MSA’s precies, hoe kun je ze herkennen en vooral: wat kun je preventief doen om ze te voorkomen? We zetten het voor jou op een rijtje.

Musculoskeletale aandoeningen: wat zijn dat?

Musculoskeletale aandoeningen of spier- en skeletaandoeningen zijn heel vaak werkgerelateerd en verwijzen, volgens het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk, naar "aandoeningen van het bewegingsapparaat die te wijten zijn aan zwaar of repetitief werk of aan het te lang in dezelfde zittende of staande houding moeten blijven"^[1]. Deze aandoeningen uiten zich in de vorm van "pijn aan het bewegingsapparaat en omvatten lage rugpijn, nekpijn en artrose"^[2]. Helaas kunnen deze klachten na verloop van tijd chronisch worden en zowel het professionele als het privéleven van de patiënt ernstig belemmeren. Hoewel deze aandoeningen op zich niet ernstig zijn, kunnen ze, als ze niet behandeld worden, leiden tot andere ziektes en er uiteindelijk voor zorgen dat patiënten niet meer kunnen werken of normaal bewegen.

Een situatie die al in meer of mindere mate wordt ervaren door zowat de helft van de Belgische bevolking. Zo leed in 2021 ongeveer 52% van de Belgen aan rugpijn, 56% aan pijn in de bovenste en 36% aan pijn in de onderste ledematen^[3]. Deze situatie is door de opkomst van het telewerken nog verergerd. Hierdoor brengen veel mensen immers noodgedwongen hun dagen zittend door, vaak in ongemakkelijke houdingen (bijvoorbeeld achter een te hoge keukentafel of vanop een niet-geschikte stoel). Kortom, in een omgeving die vaak ongeschikt is om hun beroep in optimale omstandigheden uit te oefenen.

Als de werkomgeving vaak wordt aangewezen als de oorzaak van aandoeningen aan het bewegingsapparaat, dan is dat omdat veel werksituaties dezelfde lichaamsdelen voortdurend overbelasten. Lang zitten, repetitieve bewegingen, een slechte houding, ... Het hele lichaam lijdt eronder.

Symptomen

Onder musculoskeletale aandoeningen vallen bijvoorbeeld een peesontsteking, lage rugpijn, pijn aan de pols of de elleboog. Het zijn aandoeningen die regelmatig voorkomen.

De belangrijkste symptomen blijven vaak onopgemerkt, wat precies de reden is waarom spier- en skeletaandoeningen vaak over het hoofd worden gezien. Pijn, zware gewrichten, vermoeidheid, tintelingen, verlies van gevoel, ... Het zijn symptomen die apart of samen kunnen voorkomen, en die niet altijd helpen om de fysieke bron van het probleem te begrijpen.

Aan de andere kant, als je last hebt van een kenmerkende, chronische pijn in een lichaamsdeel dat je gewrichten, zenuwen of spieren aantast, is de kans groot dat de diagnose MSA snel wordt gesteld. En dat is goed nieuws! Want MSA's worden over het algemeen gekenmerkt door een heel geleidelijke ontwikkeling: van een lichte pijn die af en toe met bepaalde bewegingen gepaard gaat, tot een stekende, permanente pijn - zelfs in rust - waardoor je niet meer normaal kunt leven.

Hoe later de diagnose wordt gesteld, hoe moeilijker het zal zijn om de zone in kwestie snel en efficiënt te behandelen.

Risicofactoren

Het komt zelden voor dat een aandoening aan het bewegingsapparaat door één geïsoleerde factor wordt veroorzaakt. Meestal gaat het om een combinatie van verschillende risicofactoren.

Er zijn vier soorten factoren^[4]:

• Biomechanische factoren, d.w.z. alles wat te maken heeft met lichaamshouding, job, enz. Heb je een zittend beroep? Moet je repetitieve taken uitvoeren? Doe je dingen die je gewrichten zwaar belasten?
• Omgevingsfactoren, d.w.z. specifieke zaken met betrekking tot de werkomgeving. Moet je werken met machines die trillingen of schokken veroorzaken? Is je werkplek erg warm of koud?
• Organisatorische factoren die een specifieke dagelijkse organisatie van het werk impliceren. Heb je wisselende werktijden waardoor je geen regelmatige slaapcycli hebt? Neem je voldoende pauzes?
• Individuele factoren, zoals leeftijd, geslacht, conditie. Ben je ouder dan 50? Ben je nog in staat om regelmatig te bewegen?

Elke situatie moet apart worden bekeken. Maar studies tonen wel aan dat MSA’s over het algemeen meer voorkomen bij mannen, 65-plussers en mensen met een zittende levensstijl^[5].

Musculoskeletale aandoeningen voorkomen

Ons lichaam is ons belangrijkste werkinstrument. Het is dus belangrijk er goed zorg voor te dragen en zo het ontstaan van spier- en skeletaandoeningen te voorkomen. Dit is heel belangrijk als je efficiënt wilt blijven werken.

Tegenwoordig zijn veel jobs onderworpen aan strenge voorschriften en zijn bepaalde aanpassingen, afhankelijk van de sector, verplicht om werknemers goede arbeidsomstandigheden te garanderen^[6].

Maar enkele belangrijke punten gelden voor iedereen, onafhankelijk van de sector waarin je werkt^[7]:

• Pas je bureau correct aan: deze moet ergonomisch ontworpen zijn, zich op de juiste hoogte bevinden, en je scherm moet op de juiste afstand van je ogen staan (50 tot 60 cm);
• Verbeter je zithouding: je knieën moeten een rechte hoek vormen, je hoofd moet recht zijn zonder al te veel spanning in je nek en je ellebogen moeten een hoek van 90° maken;
• Werk aan de helderheid van je werkplek: vermijd fel licht en stof op je scherm en pas de helderheid van je computer aan;
• Analyseer je geluidsomgeving en demp meldingen of herhalende geluiden;
• Zorg ervoor dat je je pauze buiten neemt zodat je wat frisse lucht en lichaamsbeweging hebt;
• Overweeg een andere taakverdeling binnen je team als bepaalde taken die aan jou zijn toegewezen niet (meer) bij je passen;
• Houd alle apparatuur die je nodig hebt bij de hand zodat je niet steeds heen en weer hoeft te lopen;
• Vraag je collega’s om hulp als iets te zwaar is om te dragen;
• Vraag je werkgever om opleidingen over hoe je de ergonomie van je werkplek kan optimaliseren;
• Draag de juiste kledij;
• Verander regelmatig van houding, doe wat stretchoefeningen, sta recht en beweeg je gewrichten.

Wat moet ik doen als ik een musculoskeletale aandoening heb?

Als je pijn voelt opkomen in verschillende delen van je lichaam, is de gouden regel altijd dezelfde: beweeg! Want bij aandoeningen aan het bewegingsapparaat is het niet gebruiken van een ledemaat of stilzitten nooit aangeraden. 

Daarna neem je best contact op met je huisarts, die je medisch dossier kent en weet naar welke specialist hij je kan doorverwijzen. Het idee is om je te helpen je lichaam weer in beweging te krijgen en goede gewoontes aan te leren, dus als het probleem vroeg genoeg wordt aangepakt, is er geen operatie of medicatie nodig. Een goede kinesist, osteopaat of chiropractor, zal, afhankelijk van je aandoening, het probleem zeker kunnen verhelpen.

Voor meer informatie over de voornaamste kenmerken en uitsluitingen van de DKV-producten, je rechten en plichten, raadpleeg de Algemene, Tarifaire Verzekeringsvoorwaarden en Productinfofiches (IPID) vóór het afsluiten ervan. Deze documenten zijn beschikbaar bij uw verzekeringstussenpersoon, op www.dkv.be of gratis verkrijgbaar bij DKV Belgium.

DKV Belgium N.V. | Loksumstraat 25 | 1000 Brussel | Tel.: +32(0)2 287 64 11 | www.dkv.be | R.P.R. 0414858607, verzekeringsonderneming naar Belgisch recht, toegelaten onder nr. 739, onder toezicht van de Nationale Bank van België, met maatschappelijke zetel te de Berlaimontlaan14, 1000 Brussel fabrikant van de DKV-producten : tandzorg, ambulante kosten, hospitalisatie en inkomensverlies. Deze producten zijn onderworpen aan de Belgische wetgeving (tak 2 ‘ziekte’ en/of tak 18 ‘hulpverlening’). Offerte via je verzekeringstussenpersoon en/of www.dkv.be. Levenslang contract niet opzegbaar door de verzekeraar, behoudens de uitzonderingen voorzien door de wet. Voor klachten in verband met het beheer of de uitvoering van deze producten kunt u contact opnemen met de dienst Quality Control van DKV Belgium N.V. Dit kan per post op het adres Loksumstraat 25, 1000 Brussel, per mail naar Qualitycontrol@dkv.be of via het formulier dat beschikbaar is op onze website www.dkv.be/contact/een-klacht. In tweede instantie kan dit aan de Ombudsman van de Verzekeringen op het adres De Meeûssquare 35, 1000 Brussel, per mail naar info@ombudsman-insurance.be of telefonisch op het nummer + 32(0)2 547 58 71. Dit is een commercieel document krachtens het koninklijk besluit van 25 april 2014 besluit betreffende bepaalde informatieverplichtingen bij de commercialisering van financiële producten bij niet-professionele cliënten.